การพัฒนาระบบการจัดการสารเคมี หลักสูตรเคมี สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

Authors

  • กนกอร ศรีจันทร์ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
  • จวงจันทร์ วุฒิพันธุ์ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
  • สกลวรรษ์ เพชรประกอบ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
  • สุจิตรา แก้วสระ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
  • ธนวัฒน์ จันทร์หนู สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110

Keywords:

การจัดการสารเคมี; การจัดการของเสีย; การสั่งซื้อสารเคมี; การสต็อกสารเคมี; การจำแนกประเภทของเสีย

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ปัญหาของระบบการจัดการสารเคมีของห้องปฏิบัติการหลัก 5 ห้องของหลักสูตรเคมี สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ซึ่งทำให้สิ้นเปลืองงบประมาณและทรัพยากร ทั้งการสั่งซื้อและสต๊อกสารเคมีซ้ำซ้อน การจัดเก็บและการเบิก-จ่ายสารเคมีที่ไม่เป็นระบบ รวมถึงการจัดการของเสียที่มีค่าใช้จ่ายสูง นักวิทยาศาสตร์จึงได้ร่วมกันออกแบบและพัฒนาระบบการจัดการสารเคมีให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ผลการดำเนินงานพบว่า การพัฒนาระบบการจัดการสารเคมี หลักสูตรเคมี สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ช่วยลดงบประมาณในการสั่งซื้อสารเคมี ทำให้ประหยัดค่าใช้จ่ายในการสั่งซื้อสารเคมีได้ถึง 62,020.60 บาท/1ปีการศึกษา ลดสต๊อกสารเคมีเกินจำเป็นได้ถึง 80% มีการสร้าง database สารเคมีในรูปแบบที่เป็นมาตรฐานเดียวกันทั้ง 5 ห้องปฏิบัติการ ทำให้เกิดการใช้สารเคมีอย่างมีประสิทธิภาพลดการใช้หรือทิ้งสารเคมีโดยไม่จำเป็น มีการกำหนดมาตรฐานในการจัดเก็บของเสียของแต่ละห้องปฏิบัติการให้เหมือนกัน ทำให้การจัดการของเสียมีประสิทธิภาพ สามารถลดปริมาณของเสียได้ถึง 45% ต่อ 1ปีการศึกษา และลดค่าใช้จ่ายในการส่งกำจัดของเสียได้ 5,875.90 บาท/1ปีการศึกษา และ ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อตอบสนองนโยบายการพัฒนาอย่างยั่งยืนในส่วนของ SDG12 (Responsible consumption and production) ซึ่งต้องรับผิดชอบต่อการบริโภค เพื่อพัฒนาห้องปฏิบัติการเคมีให้เข้าสู่มาตรฐานห้องปฏิบัติการ ESPReL โดยได้นำเครื่องมือคุณภาพ PDCA และ ECRS (Eliminate, Combine, Reaarange and Simplify) มาใช้ในการพัฒนา

References

กองมาตรฐานการวิจัย สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ. (2558). โครงการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยห้องปฏิบัติการวิจัยในประเทศไทย สืบค้นจาก https://labsafety.nrct.go.th

จํารูญ จันทร์กุญชร, กนกวรรณ กันยะมี, จุฬาลักษณ์ มหาวัน, สิทธิชัย ฐานะ, และอภิญญา ปาละวงศ์. (2568). การพัฒนาระบบ บริหารจัดการคลังสารเคมีในห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์. วารสาร มรภ.กพ.วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี, 4, 37-50.

ดารารัตน์ รื่นรมย์สุข และ วัลภา จุฬารัตน์. (2547). คู่มือการจัดการของเสียของห้องปฏิบัติการสิ่งแวดล้อม สืบค้นจาก https://www.pcd.go.th/wp-content/uploads/2020/05/pcdnew-2020-05-25_08-27-57_032502.pdf

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, คณะวิทยาศาสตร์, (2545). ประเภทของเสียอันตราย สืบค้นจาก https://rid.psu.ac.th/labsafety/shared/waste-type.pdf

วริญดา ประทุมวัลย์. (2559). การพัฒนาระบบการจัดการสารเคมีของห้องปฏิบัติการเทคโนโลยีวัสดุภัณฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. วารสารวิชาการ ปขมท, 12(1), 185-195.

ห้างหุ้นส่วนจำกัด แล็ป วัลเล่ย์. (2024). ราคาสารเคมี สืบค้นจาก https://www.labvalley.com/contactus

Coachweeraphan, (2021). การปรับปรุงงานก่อสร้างเพื่อลดความสูญเปล่าด้วยเทคนิค ECRS. สืบค้นจาก https://www.coachweeraphan.com/knowledge/7

HREX.asia. (2022). หลักการ ECRS สืบค้นจาก https://th.hrnote.asia/orgdevelopment/220207-what-is-ecrs

Recycle Engineering. (2024). Waste collection service. Retrieved from https://www.recycleengineering.com

Downloads

Published

2025-07-16

How to Cite

ศรีจันทร์ ก., วุฒิพันธุ์ จ., เพชรประกอบ ส., แก้วสระ ส., & จันทร์หนู ธ. (2025). การพัฒนาระบบการจัดการสารเคมี หลักสูตรเคมี สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. Multidisciplinary Digital Procedia, 1(02), CUASTP206. Retrieved from https://conference.afirstshare.com/index.php/MDP/article/view/108